Biżuteria na przestrzeni XVIII i XX wieku

Oto krótki przegląd różnych okresów mający wpływ na biżuterię, obejmujący początki XVIII do końca XX wieku. Należy pamiętać, że wiele okresów pokrywa się ze sobą, a lata są przybliżone.

Epoka georgiańska (1714 – 1837)

XVIII wiek to początek epoki georgiańskiej, która obejmowała panowanie czterech królów: Jerzego I, Jerzego II, Jerzego III i Jerzego IV. Moda z tego okresu znalazła odzwierciedlenie w biżuterii, która w całości była wykonywana ręcznie i wyróżniała się kunsztem wykonania. Motywem przewodnim tej epoki była głównie natura – ptaki, kwiaty, pióra, liście, owady, a także wstążki i kokardy. Odkrycie nowych złóż diamentów w Brazylii zaowocowało powstaniem biżuterii łączącej diamenty z kolorowymi kamieniami takimi jak różowy topaz, akwamaryn czy granat. Typowe dla tego okresu są pierścionki wykonane z 18-sto i 22-dwu karatowego złota z kamieniami oprawionymi w srebrze. Popularnym zamiennikiem takich kamieni szlachetnych jak rubin, szmaragd czy szafir były kolorowe szkiełka. Równie częstą praktyką było umieszczanie pod mniej atrakcyjnymi kamieniami kolorowej folii, co miało na celu poprawę ich barwy.
Dobrze zachowane egzemplarze z tego okresu są rzadkie i zazwyczaj bardzo drogie.

Epoka wiktoriańska (1837 – 1901)

Po epoce georgiańskiej nadeszła era wiktoriańska.
Okres ten rozpoczął się za panowania królowej Wiktorii, a biżuteria tego okresu obejmuje różnorodne style. Biżuteria była projektowana w oparciu o to, co nosiła i co lubiła królowa. Epoka wiktoriańska dzieli się na trzy odrębne okresy, w których motywy zmieniały się odzwierciedlając zachodzące w tamtym czasie zmiany polityczne i kulturowe, a dzięki odkryciu nowych złóż złota i kamieni szlachetnych biżuteria stała się bardziej dostępna dla klasy średniej.
W pierwszym okresie – romantyzmie, popularne były motywy zwierzęce, szczególnie motyw węża symbolizujący wieczną miłość. Popularne były duże broszki, masywne bransolety z wisiorami i pokaźne zawieszki. Jubilerzy chętnie sięgali po diamenty, turkusy, korale, żółte topazy i granaty.
W 1854 r. zmieniono prawne standardy złota, co pozwoliło na produkcję biżuterii wykonanej z 15sto, 12sto i 9cio-karatowego złota.
Kolejny zasadniczy wpływ na styl biżuterii miała śmierć księcia Alberta w 1861 roku.
Pojawiła się moda na biżuterię żałobną. Bardzo popularny stał się skamieniały kamień węglowy oraz inne czarne materiały takie jak onyx czy ciemna emalia. Biżuteria żałobna pozostała w modzie aż do śmierci królowej Wiktorii.
W trzecim okresie, w latach 1885-1901 wróciła moda na nieco delikatniejszą biżuterię pasującą do lżejszych strojów. Bransoletki były węższe, a kolczyki były drobne, jeśli w ogóle decydowano się na ich użycie. Duże broszki wyszły z mody. Popularnym motywem w tym okresie były liście, winorośl, kwiaty, pióra, serca i gwiazdy. W dalszym ciągu złoto i srebro było najpopularniejszym materiałem, platyna dopiero zaczęła zyskiwać na popularności.

Epoka edwardiańska (1901 – 1914)

Nazywana również erą Belle Epoque. Królowa Edwarda, Aleksandra, była znana w tamtym okresie jako trendsetterka, która wywarła wpływ na naród swoją miłością do diamentów. W związku z tym diamenty oraz perły były powszechnie spotykane we wszystkich wyrobach z tamtego okresu. Dzięki szerszemu zastosowaniu platyny wyroby stały się delikatniejsze i bardziej finezyjne.
Ulubionym motywem tej epoki były podkowy, kokardy, księżyc i słońce, a także koniczyna czy serce.

Epoka Art Nouveau (1895-1915)

Czyli ruch w sztuce i architekturze, który rozpoczął się w ostatnich latach panowania królowej Wiktorii i trwał do I wojny światowej. Okres ten był okresem wielkich eksperymentów, a projektantów ograniczała tylko ich własna wyobraźnia.  Poza typowymi dla epoki kamieniami jak szmaragdy, granaty czy niewielkie diamenty, używali oni mniej znanych kamieni, takich jak kamień księżycowy, lapis lazuli, bursztyn oraz emalii w nietypowych, niespotykanych wcześniej kombinacjach. Dominujące motywy zostały zaczerpnięte z natury: insekty, ważki, węże, jaszczurki oraz abstrakcje, takie jak rozbłyski słońca i półksiężyce, różnego rodzaju faliste krzywizny.
Wpływy orientalne były silne, szczególnie w wyrobach francuskich.

Epoka Art Deco (1920 – 1935)

Po epoce edwardiańskiej nastał okres Art Deco.
Biżuteria z tego okresu odzwierciedlała nowy porządek świata po I wojnie światowej – szalone lata dwudzieste. Art Deco to przede wszystkim projekty geometryczne i proste wzory. Podczas, gdy platyna i diamenty były ulubionym materiałem, znacznie częściej sięgano po  kolorowe kamienie takie jak cytryn czy akwamaryn, które były dostępne w dużych rozmiarach i w typowych dla tej epoki kształtach geometrycznych: kwadratowych i prostokątnych. Często sięgano po kamienie syntetyczne. Popularne stały się też zupełnie nowe szlify – bagiety, trójkąty i szlif szmaragdowy. Wróciła moda na duże pierścionki, broszki i klipsy.

Okres Retro (1940-1950)

Biżuteria retro to nowocześniejszy, charakterystyczny i rozpoznawalny styl, który pojawił się po drugiej wojnie światowej. Biżuteria z tego okresu była zazwyczaj większa, często zdobiona dużymi, kolorowymi kamieniami, takimi jak cytryny, akwamaryn, topaz, turmalin czy perydot. Do 1941 r. platyna była najczęściej używanym metalem w biżuterii, był to jednak metal strategiczny, wykorzystywany w tym okresie na potrzeby wojny, jubilerzy więc musieli wrócić do białego złota, które nie zostało zbyt dobrze przyjęte przez odbiorców. Żółte złoto znów stało się najbardziej popularne. 

Czasy Vintage (1950 – 1990)

Lata 60te, często nazywane „erą dzieci kwiatów”, przyniosły powrót motywów kwiatowych i biżuterii inspirowanej naturą. Telewizja oraz wejście kobiet na rynek pracy zapoczątkowały zmiany społeczne, które wpłynęły również na styl biżuterii. Jubilerzy decydowali się na wykorzystanie naturalnych materiałów, takich jak kość słoniowa, bursztyn, ametyst czy turkus. Dużą popularnością cieszyły się akwamaryny, jadeit, spinele, kolorowe szafiry i niebieskie topazy.
Duże, masywne wyroby stały się znów popularne w latach 80tych, a bogate w diamenty i inne kamienie szlachetne pierścionki koktajlowe miały podkreślać status.
Dopiero lata 90te przywróciły klasyczny, stonowany styl z podstawową i niezbędną biżuterią.
W drugiej połowie XX wieku popularne było żółte i białe złoto, połączenie stali ze zlotem i srebro, a w ostatniej dekadzie szczególnie popularne stało się różowe złoto.